بازی موش و گربه اوباما و کنگره درباره ایران

 مواضع متناقض و ناهماهنگ مقام های کاخ سفید و کنگره درباره دولت جدید ایران، اگر نشانه ی نوعی تقسیم کار برای فشار به ایران و امتیاز گیری نباشد دستکم می تواند نشانه ی سر گردانی و تناقض مقامات و دستگاه های دولتی آمریکا در نحوه تعامل با دولت حسن روحانی باشد.  

از یکسو کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا از انتخاب دکتر حسن روحانی به ریاست جمهوری را به عنوان یک فرصت برای حل چالش های تاریخی دو کشور و موضوع هسته ای می دانند و از مذاکره جدی با تهران سخن می گویند و از سوی دیگر همزمان کنگره آمریکا با تصویب طرحی جدید برافزایش تحریم هاتاکید می کنند.

پس از برگزاری نخستین نشست خبری روحانی، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به سخنان رییس جمهوری ایران درباره مذاکره مستقیم و جدی با آمریکا و غرب برای حل موضوع هسته ای واکنش نشان داد و گفت: آمادگی خود را برای مذاکره مستقیم با ایران اعلام کرده ایم. اما توپ در زمین آن هاست.

دوشنبه گذشته نیز سخنگوی وزارت خارجه آمریکا مدعی شد که اگر ایران برای مذاکره جدی باشد، آمریکا آماده گفتگو مستقیم با ایران خواهد بود. اما وی همزمان تاکید کرد که کاخ سفید به سیاست تحریم علیه ایران ادامه خواهد داد.

همزمان مجلس نمایندگان آمریکا بر روی خط دیپلماسی با ایران وارد شده و با تصویب طرح تحریم ایران اعلام کرد که انتظار برای تغییر در سیاست یکسویه دولت آمریکا غیرواقع بینانه است.

۴۰۰ نفر از نمایندگان به این طرح رای مثبت دادند و در مقابل تنها ۲۰ نفر به آن رای منفی دادند. این در حالی بود که یک هفته قبل از آن ۱۲۰ عضو مجلس نمایندگان آمریکا در نامه ای به اوباما خواستار جدی گرفتن دیپلماسی با ایران شده بودند.

نمایندگان مجلس سنای آمریکا نیز برای اینکه از قافله تهدید و تحریم عقب نماند، به باراک اوباما نامه نوشته و از وی خواستند که از فشار تحریم ها علیه ایران نکاهد.

نمایندگان سنا در این نامه تصریح کرده بودند که تحریم های آمریکا علیه ایران باید تشدید شده و دولت اوباما گزینه نظامی را علیه ایران جدی پیگیری نماید.

** سیاست های متناقض

طبیعی بود که پیام های تناقض آمیز واشنگتن به ایران که خود را برای آغاز به کار کابینه دکتر روحانی آماده می کند، بازخورد منفی داشته باشد.

رییس جمهوری در نخستین نشست رسانه ای خود با خبرنگاران داخلی و خارجی از آنچه رفتارها متناقض و پیام ها ناهمسو در گفتار و عمل نامید انتقاد کرد و درباره آمادگی ایران برای گفتگو و تعامل با غرب و آمریکا برای حل اختلاف نظرها درباره برنامه صلح آمیز هسته ای کشورمان سخن گفت.

حجت الاسلام روحانی روحانی تاکید کرد: متاسفانه در آمریکا گروه فشار که گروه جنگ طلب و مخالف گفتگوهای سازنده است و در پی منافع یک کشور خارجی است و بیشتر هم از او دستور می گیرد منافع یک کشور خارجی و یک گروه بر نمایندگان مجلس آمریکا تحمیل شده و ما می بینیم در این اقدام حتی منافع آمریکا هم مدنظر قرار نمی گیرد.

رییس جمهوری در سخنانش پیامی بسیار شفاف به رهبران آمریکا فرستاد و گفت: این مسیر دوگانه آنها را به نتیجه ای نخوهد رساند و صداقت مقامات آمریکایی را زیر سئوال می برد.

دیگر مقام های بلندپایه کشورمان، نیز به مواضع دوگانه آمریکای واکنش نشان داده و از جمله آیت الله هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، با توصیف آن به عنوان بی‌تدبیری دیپلماتیک گفت: تصویب تحریم و تشدید تهدید در کار دولتی که حرکت خود را با تدبیر و امید و پرهیز از تنش در روابط خارجی آغاز کرده، بی‌تدبیری دیپلماتیک و نشان از برتری بی‌منطقی بر عقلانیت سیاسی در تصمیم‌گیری‌هاست.

**بی اعتمادی به سیاست آمریکا

تحلیلگران مستقل در آمریکا نخستین واکنش های کنگره و کاخ سفید را به آغاز به کار دولت جدید ایران را ضربه به اعتبار به کاخ سفید و برخلاف مسیر اعتمادسازی و دیپلماسی دانسته اند.

از جمله گری سیک، مشاور سابق امنیت ملی در دولت های کارتر، فورد و ریگان با انتقاد از سیاست تحریم های کنگره گفت: اقدام کنگره و تصویب دور جدیدی از تحریم ها و بی اعتنایی به تغییرات رخ داده در فضای سیاسی این کشور، باور و اعتماد ایرانیان در مورد نامعتمد بودن آمریکایی ها را تایید و تقویت خواهد کرد.

همچنین فلاینت لورت و هیلاری من لورت، دو تحلیلگر آمریکایی مسائل ایران رویکرد افزایش تحریم های آمریکا را سیاست ورشکسته واشنگتن در برابر ایران هسته ای نامیده و آن را اشتباه استراتژیک آمریکا به عنوان یک قدرت جهانی ارزیابی کردند.

این دو تحلیلگر آمریکایی در مقاله ای که روز سه شنبه مشترکا در ورلد فایننشال ریوو منتشر کردند، نوشتند: اگر آمریکا به دنبال معامله و توافق بر مبنای پیمان ان پی تی است، روحانی طرف مذاکره بسیار خوبی خواهد بود. اما این کار نیازمند آن است که واشنگتن سیاست خود را با ان پی تی تطبیق داده و حق هسته ای ایران را به رسمیت شناسد و از سیاست تحریم که به بی اعتباری جهانی واشنگتن انجامیده، دست بردارد.

*فصل الخطاب سیاست خارجی آمریکا

نقطه مشترکی که بسیاری از ناظران در ایران و آمریکا بر سر آن توافق دارند، این است که خروجی رویکرد متناقض سیاست دولت آمریکا چیزی جز افزایش بی اعتمادی میان تهران و واشنگتن نبوده است.

دکتر روحانی به روشنی این نکته را در سخنان روز سه شنبه خود در جمع خبرنگاران داخلی و خارجی روشن ساخت که مسیر دوگانه ای که آمریکایی ها در پیش گرفته‌اند (...) صداقت مقامات آمریکایی را زیر سئوال قرار می دهد.

تحلیلگران در عین حال به سخنان دیگر رییس جمهوری کشورمان درباره اختلاف نظر ظاهری کنگره و کاخ سفید اشاره می کنند و می گویند اکنون مقام های ایران از خود می پرسند در سیاست خارجی آمریکا چه کسی حرف آخر را زده و با چه کسی طرف هستند.

دکتر روحانی در کنفرانس خبری روز سه شنبه گفته بود که من نمی گویم بین کنگره و دولت تقسیم کار پنهانی صورت گرفته یا نه اما آنچه برای ما مد نظر است سیاست عملی آمریکا است.

به باور تحلیلگران این سخنان صریح رییس جمهوری از این جهت اهمیت دارد که در روزهای اخیر این احساس ایجاد شده که مشخص نیست جمهوری اسلامی با چه کسی در دولت آمریکا طرف بوده و با آن مذاکره نماید.

در سال های گذشته مقام های آمریکا همواره بهانه آورده اند که مشخص نیست در ایران چه کسی تصمیم گیرنده نهایی در سیاست خارجی بوده و نمی دانند با چه کسی در جمهوری اسلامی مذاکره کنند!

اکنون به نظر می رسد که کنگره و کاخ سفید در برابر دولت جدید ایران، در دو جهت متناقض گام بر می دارند و این درحالیست که فصل الخطابی در سیاست خارجی آمریکا وجود ندارد.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز سه شنبه در واکنش به تاکید رییس جمهور کشورمان بر مذاکرات جدی گفت که توپ در زمین ایران است.

اما به باور بسیاری از ناظران در ایران و آمریکا، پیش از هر چیزی، دولت اوباما باید بر این تناقض و دوگانگی داخلی غلبه کرده و نقشه راه مشخص خود را برای دیپلماسی شفاف با ایران ارایه دهد.

زمان آن رسیده که دولتمردان آمریکا پرده دوگانگی را کنار زده و نشان دهند که فصل الخطاب در سیاست خارجی آن ها چه کسی است؛ در غیر این صورت، همانگونه که گری سیک گفته است، دیوار بی اعتمادی میان تهران و واشنگتن بلندتر از گذشته خواهد شد و به تعبیر رییس جمهور کشورمان، صداقت رهبران آمریکا برای مذاکره و حل موضوع هسته ای زیر سوال خواهد رفت.